Człowiek roku 1926 - Paweł Szaniawski

Był lekarzem, organizatorem przychodni miejskiej (dla niezamożnych chorych), ordynatorem oddziału wewnętrznego Szpitala Powszechnego Miejskiego. W 1926 r. był jednym z założycieli, późnej przewodniczącym Częstochowskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego. Utworzył też i prowadził w mieście Stację Opieki nad Matką i Dzieckiem. W czasie okupacji niemieckiej w swoim mieszkaniu i w szpitalu ukrywał Żydów.

Paweł Miłosz Szaniawski (Junosza-Szaniawski) urodził się 25 stycznia 1883 r. w Białopolu k. Hrubieszowa, był synem Wiktora, prawnika, administratora majątku ziemskiego Kumów (w Lubelskiem), oraz Stanisławy ze Stalkowskich (1861–1922). Jego dziadek Wojciech Szaniawski był właścicielem majątków: Głosków i Sobiekursk k. Warszawy.

Szaniawski do gimnazjum uczęszczał początkowo w Nowym Sączu, a później w Żytomierzu. Tam w 1903 r. otrzymał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Naukę (po zaliczeniu dwóch semestrów) przerwał w roku 1905 w okresie tzw. strajku szkolnego. W latach 1905–08 kontynuował studia medyczne w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a ukończył z wyróżnieniem (1909) w uniwersytecie w Moskwie.

Do połowy 1911 r. pracował w szpitalach warszawskich i w Klinice Chorób Dziecięcych w Krakowie. Wkrótce osiedlił się w Częstochowie. Pracował jako bezpłatny hospitant w Szpitalu Najświętszej Maryi Panny, także jako lekarz fabryczny, a od marca 1912 r. jako lekarz kolejowy. W maju 1913 r. został lekarzem miejscowej poczty, pracował też społecznie jako lekarz Wydziału Kolonii Letnich Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan oraz Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Sprawował też opiekę lekarską nad kobietami należącymi do Stowarzyszenia Służących im. św. Zyty oraz dziećmi z ochronki prowadzonej przez ks. Bolesława Wróblewskiego.

Od wspomnianego roku 1911 był członkiem Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego (TLCz). W 1914 r. został prezesem Towarzystwa Abstynentów w Częstochowie, a od maja tr. zasiadał w zarządzie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

W pierwszych dniach sierpnia 1914 r. został ewakuowany wraz z ustępującym z miasta wojskiem rosyjskim. Przez pewien czas służył w armii rosyjskiej, a później przebywał w różnych miejscowościach na terenie Cesarstwa Rosyjskiego, m.in. od lutego 1918 r. w Kijowie. W lipcu tr. powrócił do Częstochowy. W uzgodnieniu z władzami Magistratu zorganizował przychodnię lekarską miejską (dla niezamożnych chorych), którą prowadził do połowy 1919 r. Później był p.o. ordynatora szpitala miejskiego.

Po odbyciu służby wojskowej Szaniawski powrócił do Częstochowy, gdzie w połowie 1921 r. był organizatorem, oddziału dziecięcego w Szpitalu Miejskim (Zapasowym) dla Chorych Wewnętrznie. Po utworzeniu Szpitala Powszechnego Miejskiego w latach 1936–50 kierował jego oddziałem wewnętrznym. W latach 1912–48 był lekarzem w przychodni kolejowej. Od 1922 r. pracował też jako lekarz Powiatowej Kasy Chorych. W roku 1924 na zlecenie Rady Miejskiej zorganizował opiekę lekarską w szkołach powszechnych na terenie Częstochowy.

By udoskonalić swoją wiedzę i umiejętności lekarskie w 1929 r. przez dwa miesiące przebywał w klinikach w Paryżu. W latach 1930–33 utworzył i prowadził w Częstochowie Stację Opieki nad Matką i Dzieckiem. W okresie 1920–24 był członkiem zarządu Polskiego Czerwonego Krzyża. W 1926 r. był współzałożycielem, później członkiem zarządu, a od roku 1934 prezesem Częstochowskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego (CzTP). Od 1928 r. należał do zarządu TLCz, a od 1934 r. zarządu miejscowego oddziału Związku Lekarzy Polskich (ZLP), a także do Rady Izby Lekarskiej w Krakowie.

Szaniawski był przewodniczącym miejscowego koła Rodziny Kolejowej. Podczas okupacji niemieckiej pomagał Żydom; m.in. na terenie oddziału wewnętrznego Szpitala Powszechnego Miejskiego ukrywał prof. H. Brokmana, a w swoim mieszkaniu dziewczynkę Irenę Szajn, córkę znajomych.

Gdy w latach 1945–50 pełnił funkcję wiceprezesa TLCz, należał do lekarzy najczęściej wygłaszających referaty naukowe na posiedzeniach Towarzystwa, sprowadzał też prelegentów z klinik Krakowa, Warszawy i Łodzi. Szaniawski przez jakiś czas przewodniczył także CzTP oraz częstochowskiemu oddziałowi ZLP.

Paweł Szaniawski zmarł 4 kwietnia 1950 r. w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Kule w Częstochowie (sektor 33, rząd W, grób 4). Był dwukrotnie żonaty; w pierwszym małżeństwie miał syna Zbigniewa (1918–1934), ucznia gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie, który zginął tragicznie podczas żeglugi w Zatoce Puckiej. Ponownie Szaniawski ożenił się w 1923r. z Marią Starzyńską, nauczycielką w gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Częstochowie. W małżeństwie tym miał córkę Barbarę (1925–2000), która studiowała w Akademii Medycznej w Krakowie, lecz nauki nie ukończyła.