SZUKAJ
CO/GDZIE/KIEDY W CZĘSTOCHOWIE Portal kulturalny

Rysunek gdzie dwóch mężczyzn przyklęka w okolicach zegara słonecznego i w dłoniach trzymają bazie, w tle plenerowa siłowania

Wierzby & Wierzenia

30 marca 2022
Rysunkowy portret Daniela Zalejskiego
Udostępnij

Trzeci scenariusz naszej Edukacji przyDomowej to spacer w okolicach jasnogórskiego klasztoru. Spacer, w ramach którego przyroda przeplata się z religią, zwyczajami i zdrowym trybem życia. Spójrzmy na rozpoczynającą się właśnie porę roku z szerokiej perspektywy.


Wiosna to czas odrodzenia. Odradza się nie tylko roślinność - ludzie również wygrzebują się z marazmu wywołanego krótkimi zimowymi dniami. Zwiększająca się ilość promieni słonecznych pozytywnie wpływa na nasze samopoczucie. Dla świata natury, czyli także dla człowieka, jest to proces oczywisty. Pragnąc czerpać z tego przejścia więcej radości i podkreślając jednocześnie jego znaczenie, od zarania dziejów ludzie wymyślają sposoby na celebrowanie tego czasu. Tradycyjne topienie Marzanny symbolizuje pożegnanie zimy oraz przywitanie wiosny, a zwyczaj ten ma pogańskie korzenie. Chrześcijanie w tym okresie szykują się do przeżywania najważniejszego święta w roku tj. Wielkanocy. Otwierająca Wielki Tydzień Niedziela Palmowa jest pamiątką biblijnego przybycia Chrystusa do Jerozolimy i nierozerwalnie wiążą się z nią palmy wielkanocne - ważny symbol odrodzenia. Charakterystyczne są dla nich gałązki wierzbowe, rozwijające się jako jedne z pierwszych roślin na wiosnę, bogate w tzw. bazie kotki. Z pewnością każdy z nas je kojarzy, jednak czy każdy z nas byłby w stanie rozpoznać wierzby w terenie? Zapraszam na spacer tropem tych pięknych drzew, pomiędzy różnymi kontekstami współczesnych i dawnych wierzeń.


Kaplica przy kościele pw. św. św. Barbary i Andrzeja Apostoła


Zakon Paulinów jest nierozerwalnie związany z historią Częstochowy. Choć kojarzymy z nim głównie Jasną Górę, to istnieje kilka innych miejsc w mieście powiązanych z ich działalnością. Wśród nich jest zespół architektoniczny parafii pw. św. Barbary. Jednym z jego elementów jest kaplica z ciekawą historią. Według tradycji, w Wielkanoc 1430 r. klasztor jasnogórski został zrabowany. Jednak konie ciągnące powóz ze skarbami, na którym znajdowała się także ikona Matki Bożej, w pewnym momencie stanęły i nie chciały ruszyć z miejsca. Rabusie stwierdzili, że opór zwierząt związany jest z mocą cudownego obrazu, dlatego zdewastowali go i zrzucili z wozu. Spod obrazu trysnęło źródełko, którego woda ma podobno cudowną moc uzdrawiania.


Ku pamięci tego wydarzenia postawiono w tym miejscu kaplicę, na której suficie wymalowana jest historia, którą poznaliśmy. To nawiązanie do starych, uświęconych i artystycznych form komunikacji między Kościołem a wiernymi. Obrazkowy sposób przedstawiania historii, w czasach, gdy umiejętność czytania i pisania były dostępne wyłącznie dla nielicznych, umożliwiał dotarcie z opowieściami biblijnymi i innymi religijnymi narracjami do mas, co miało olbrzymie znaczenie w procesie ewangelizacji całych narodów.


Na zachód od kaplicy rośnie wierzba, która podobno tłumi wszelkie pożądania, o czym pisał już św. Metody. Może jej lokalizacja w pobliżu świątyni nie jest przypadkowa?


Więcej o historii parafii:
https://pauliniswbarbara.pl/historia-kosciola-i-kl...


Skwer im. prof. Zbigniewa Religi


Kierując się wzdłuż ul. św. Barbary w stronę wieży jasnogórskiej, na wysokości szpitala im. Tytusa Chałubińskiego znajduje się nieco zapomniany, lecz wielce urokliwy teren zielony. Skwer zyskał swego patrona w 2014 r. dzięki inicjatywie Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego. Profesor Zbigniew Religa był kardiochirurgiem, którego czyny przeszły do legendy i doczekały się ekranizacji. W 1985 r. jego zespół dokonał pierwszego w Polsce przeszczepu serca. Przez lata ratował ludzi, dla których było już za późno na profilaktykę.


W myśl starego przysłowia, że mimo wszystko „lepiej zapobiegać niż leczyć”, powstała na skwerku - oczywiście pomiędzy wierzbami - terenowa siłownia. Liczne urządzenia są dostępne przez cały rok i całą dobę za darmo dla wszystkich chętnych. Aktywność fizyczna jako stały element naszego stylu życia - zaszczepianego od najmłodszych lat - może w sensie dosłownym uratować nasze życie i zdrowie. Regularne spacery mają kluczowe znaczenia dla serca i całego układu krwionośnego. Serce pompuje krew, ta zgodnie z prawem grawitacji stosunkowo łatwo spływa do naszych stóp. Gdy spacerujemy, mięśnie nóg napinają się i niejako ściskają żyły, przez co płynąca w nich krew wraca z powrotem do serca i dalej do płuc, aby pobrać tlen, który został zużyty m.in. do wprawienia w ruch naszego ciała. Dzięki spacerom praca nóg znacząco odciąża serce, które również jest mięśniem i bywa przeciążane, gdy zapominamy o regularnym ruchu na świeżym powietrzu.


W tym kontekście warto wspomnieć, że dawniej, gdy ludzie przesadzili z pracą fizyczną, stosowali pomocniczo w leczeniu bólów mięśni i stawów odwar z kory wierzby.

Zwiastun filmu „Bogowie” poświęconemu profesorowi (dla rodziców):


Zegar Słoneczny


Przed dawnym obserwatorium astronomicznym w Parku im. Stanisława Staszica znajduje się zegar słoneczny. W celu możliwie precyzyjnego wskazywania godziny, wskazówki (nazywane gnomonami) takich zegarów są nachylone w stosunku do tarczy pod kątem równym szerokości geograficznej, na której się znajdują. W Polsce jest to ok. 50 stopni.


Podjasnogórski zegar słoneczny to świetny punkt orientacyjny, abyśmy przećwiczyli umiejętność terenoznawstwa, czyli sztuki poruszania się w terenie. Naszym celem jest parkowa wierzba. Aby ją znaleźć, można skorzystać ze starej harcerskiej metody, udając się na godzinę trzecią (patrząc od środka tarczy zegara) około 60 parokroków. Tuż nad wodą, w wilgotnym środowisku, które jest naturalne dla wierzby, rośnie przepiękny okaz tego drzewa.


Chcecie sami spróbować zrobić zegar słoneczny? Gotowy szablon do wydrukowania w domu (wskazujący precyzyjnie czas dla Torunia) dostępny jest tu:

https://repozytorium.umk.pl/handle/item/355


Tutaj natomiast znajdziecie katalog zegarów słonecznych w Polsce:

http://gnomonika.pl/katalog.php


Światowit


W celu osiągnięcia ostatniego punktu naszej spaceru, należy kontynuować marsz wzdłuż linii od zegara obok wierzby, choć tym razem trzeba będzie skorzystać z parkowych ścieżek, co utrudni zadanie. Niecałe 250 metrów dalej, wzdłuż wyznaczonej linii znajduje się posąg Światowita. Pomnik ten nawiązuje do słowiańskich wierzeń, przedstawiając tego, który - dzięki czterem twarzom skierowanym w cztery strony - widzi wszystko, co się na świecie dzieje. Ta umiejętność, oprócz pełnej wiedzy o rzeczywistości, dawała Światowitowi moc do władania wszelkimi siłami na ziemi.


Częstochowski posąg trafił tu sprzed Myszkowskiej Fabryki Naczyń Emaliowanych „Światowit”, której oprócz naczyń zawdzięczamy m.in. kultową pralkę Franię. Natomiast najsłynniejszy, oryginalny pomnik tego bóstwa znajduje się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie.


Więcej o oryginalnym posągu:

http://ma.krakow.pl/tour/swiatowid-ze-zbrucza/


Cykle CGK - Autorzy