Człowiek roku 1918 – Mieczysława Biegańska

W roku 1918 Polki uzyskały prawa wyborcze. Najbardziej znaną częstochowianką, która w tymże roku energicznie zabierała głos w sprawie równouprawnienia kobiet, była Mieczysława Biegańska.

Biegańska (1866–1954), była działaczką społeczną i oświatową. Urodziła się 2 kwietnia 1866 r. w miejscowości Gołaszewo w powiecie włocławskim, była córką Henryka Rozenfelda (1839–1907) - inżyniera Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Częstochowie - i Ludwiki z Płoskich (1848–1933), siostrą lekarza Karola Rozenfelda-Rożkowskiego.

Ukończyła gimnazjum w Warszawie oraz wyższe kursy (dla kobiet) Baranieckiego w Krakowie. Około roku 1880 przeniosła się wraz z rodzicami do Częstochowy (zamieszkali przy ulicy Teatralnej 32 – obecnie aleja Wolności 16). Pracowała jako nauczycielka w jednej z miejscowych pensji żeńskich; uczyła języka polskiego.

Wspólnie z mężem, doktorem Władysławem Biegańskim, Mieczysława angażowała się w różne działania społeczne: od roku 1906 była członkinią Towarzystwa Szerzenia Wiedzy, a od 1908 r. częstochowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (PTK); w latach 1908–1909 prowadziła bibliotekę oddziału, wygłaszała też odczyty na zebraniach PTK. Od roku 1909 należała do zarządu Towarzystwa Opieki Szkolnej (TOS) w Częstochowie; działała w komisji zajęć pozaszkolnych, a w siedzibie TOS wielokrotnie wygłaszała odczyty dla nauczycieli (mówiła m.in. o karach szkolnych, o charakterze dzieci w kontekście nauki szkolnej). Podczas Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie w 1909 r. Biegańską zaproszono do udziału w pracach komisji w dziale robót kobiecych. W latach 1915–1917 wykładała (jako jedyna kobieta) na kursach samokształceniowych w Częstochowie; w roku szkolnym 1915/16 prowadziła zajęcia na wyższym kursie przyrodniczym. W roku 1917, po śmierci męża, który zainicjował założenie publicznej biblioteki w mieście, Biegańska zajęła się jej organizacją (wraz z miejscowym bibliofilem Stanisławem Biernackim). Po utworzeniu Biblioteki Miejskiej im. Władysława Biegańskiego, przekazała do niej 100 tomów z księgozbioru męża.

Mieczysława Biegańska interesowała się sprawą równouprawnienia kobiet: w czerwcu 1916 r., podczas otwarcia trzeciego cyklu kursów samokształcenia, wygłosiła wykład „Z historii ruchu kobiecego we Francji w II połowie XVIII w.” W roku 1918, w artykule „Z powodu ciągłych dyskusji nad równouprawnieniem politycznym kobiet” (opublikowanym na łamach „Gońca Częstochowskiego”), zabrała głos w sprawie przyznania kobietom praw politycznych. W grudniu tegoż roku została wybrana do zarządu Narodowej Organizacji Wyborczej Kobiet Polskich - ugrupowanie to miało na celu zachęcenie kobiet do aktywności publicznej. W końcu lat 20. XX w. Biegańska, zachęcona przez prof. Władysława Szumowskiego, przygotowała i opublikowała biografię męża: „Władysław Biegański. Życie i praca” (Warszawa, 1930 r.). Była też autorką szkicu „Norwid o książce” zamieszczonego w zbiorowej publikacji „Wystawa książki polskiej oraz regionalizmu Częstochowy i okolicy 8–22 kwietnia 1934” (Częstochowa, 1934 r.). W początkach lat 50. XX w. blisko 1200 tomów z prywatnego księgozbioru pozostałego po mężu oraz jego osobiste pamiątki zapisała testamentem Głównej Bibliotece Lekarskiej w Warszawie.

Doktor Stanisław Nowak w swoich wspomnieniach tak scharakteryzował Biegańską: „w częstochowskim świecie kobiecym wysuwała się na czoło [...], była osobą bardzo wykształconą, wysoce inteligentną, nadzwyczaj oczytaną i dzielną pomocnicą swego męża w jego pracy naukowej, [...] przygotowywała i segregowała materiał naukowy, robiła notatki, uwagi i korekty […]. Charakter miała twardy, nie znoszący opozycji, w towarzystwie umiała być miłą, rozmowną i nawet interesującą, odznaczała się dużą elokwencją i władała wyśmienicie literackim stylem, zarówno w mowie, jak i piśmie, […] mówiła ładnie, dobitnie, pewnym głosem. Postawę miała piękną, na jej twarzy malowała się energia, stanowczość. Pomimo pewnych wad była osobą ze wszech miar interesującą”.

Mieczysława Biegańska zmarła 3 kwietnia 1954 r. w Częstochowie, pochowana została w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Kule (w sektorze 20, rząd AZ, grób nr 2).

W małżeństwie (od roku 1885) z Władysławem Biegańskim miała dwie córki. Pierwsza - Halina, zamężna Płodowska, ukończyła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, otrzymała stopień doktora filozofii, uczyła języka polskiego w gimnazjach częstochowskich. Druga córka - Ludomira Wanda, zamężna Królikowska, ukończyła w 1908 r. Gimnazjum św. Anny w Krakowie, następnie studia chemiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (w roku 1910 otrzymała tam stopień doktora chemii).