Igranie z Bergmanem

We wrześniu studyjne kino OKF rozpoczęło nowy cykl. Retrospektywa filmów jednego z najważniejszych reżyserów światowej kinematografii. „Ingmar Bergman. Bóg Kina” będzie prezentować większość dzieł tego niezwykłego twórcy. Wszystkie zostały odpowiednio zremasterowane, dzięki czemu jeszcze lepiej można doceniać ich estetyczne walory.

Twórcy tego nie trzeba przedstawiać chyba żadnemu kinomanowi, a dzięki prezentowanemu cyklowi również młodsze pokolenie będzie mogło zapoznać się z tą ikoną sztuki filmowej.

Nazwisko reżysera skrywa za sobą postać wielowymiarową i pełną kontrowersji. Twórca ponad sześćdziesięciu filmów i blisko dwustu sztuk teatralnych. Zdobywca nagród na wszystkich najważniejszych festiwalach. Jednocześnie dał się poznać jako trudny współpracownik, despota, seksoholik notorycznie zdradzający swoje partnerki i egotyk - niezwykle wyczulony na swoim punkcie. Złożoność postaci dodaje tylko kolorytu jego twórczości, w której śmiało i dogłębnie pochyla się nad kondycją człowieka, a także innymi egzystencjalnymi tematami.

12 września cykl zainaugurowała projekcja filmu „Skandal”, w którym Bergman zadebiutował jako twórca. Jeszcze nie jako reżyser, a scenarzysta, którą to rolę dzierżył później również w większości swoich produkcji.

Film z 1944 r. opowiada o młodym chłopaku nazwiskiem Widgren, który w szkole ma do czynienia z sadystycznym nauczycielem przezywanym przez uczniów „Kaligulą”. Choć demoniczny belfer znęca się nad całą klasą, szczególnie upodobał sobie dręczenie właśnie jego. Ten stan rzeczy mocno odciska się na psychice ucznia. Wkrótce chłopak zaczyna romansować z pracownicą sklepu Berthą. Splot kolejnych wydarzeń odkrywa pewne mroczne tajemnice, ostatecznie doprowadzając do tragicznego finału.

Pierwsze co uderzyło mnie podczas projekcji to misterne, tkane z czerni i bieli kadry oddające w swych mocnych kontrastach ducha ekspresjonizmu. Historia ukryta pod płaszczykiem melodramatu ociera się miejscami o rasowy dreszczowiec, w którym śledzimy drogę dojrzewania głównego bohatera i zderzenie z pełnym cynizmu światem dorosłych. Niesprawiedliwość, jaka go spotyka, sprowadza nań psychiczne i fizyczne męki, jednocześnie serwując swoisty rytuał przejścia, odzierający z niewinności, ale i budujący charakter.

Wielowymiarowe postaci nauczycieli i innych dorosłych wydają się nieustannie balansować między cynizmem a pragmatyzmem. Budują w młodzieńczym idealizmie naszego protagonisty postawę buntu i niezrozumienia. Czy uda mu się wyjść z tej potyczki cało? Czy na końcu filmu świeci się gdzieś iskierka nadziei? Dowiecie się tego, zapoznając się z tym obrazem.

W scenariuszu objawia się już widocznie umiejętność twórcy do budowania złożonych, nieoczywistych historii. Uważny wgląd w kondycję ludzką, jego relacji i eksplorowanie nieoczywistości w naszych losach jest wspaniałym preludium do kolejnych, już w pełni autorskich wizji szwedzkiego reżysera.

W najbliższy wtorek (26 września), po omawianym „Skandalu” i drugiej w kolejności „Do radości” czeka nas seans filmu z 1951 roku. „Letni Sen” to kolejne mniej popularne dzieło Bergmana. To historia utalentowanej baletnicy Marie, która stoi u szczytu kariery. Życie opływające w sławie i wśród blichtru zaczyna ją nudzić. Dociera do niej, że powoli, acz nieubłaganie zbliża się do zawodowego kresu. Kryzys łączy się z odnalezieniem pamiętnika kochanka z młodości. Popycha ją to do odwiedzenia wyspy, na której się poznali. W trakcie pobytu przeprowadza rozliczenie swojego życia, wspominając błędy, które popełniła.

W sumie spotkania z twórczością „boga kina” będą się odbywały nieprzerwanie do 19 grudnia. Wtorków zaplanowano czternaście. W programie m.in. „Milczenie”, „Godzina Wilka“ czy „Jak w Zwierciadle” . Częstochowskie kino zaprezentuje też wiele mniej znanych filmów, w tym komedie, które nie kojarzą się tak mocno z osobą zmarłego w 2007 r. reżysera.

Wiele z dzieł prezentowanych podczas tej retrospektywy - mimo czasów wszechobecnych platform streamingowych, płyt DVD i Blu Ray – trudno zdobyć. Dodam także, że wszystkie zostały odpowiednio zremasterowane, dzięki czemu jeszcze lepiej można doceniać ich estetyczne walory.

Tym bardziej zachęcam do odwiedzania kina OKF. Jeśli tylko macie ochotę zmierzyć się z kinem artystycznym, totalnym i jego legendą - to ten projekt jest dla Was. Mam nadzieję, że widzimy się w Świątyni X muzy w kolejne wtorki. Adjö!

Fot. pochodzą z filmów "Skandal", "Letni sen", "Milczenie" (źródło: archiwum OKF)